Johannes de Swaef: De Geestelijke Kwekerij over Christelijke opvoeding der kinderen

Johannes de Swaef is te Middelburg geboren in 1594 en daar overleden in 1653. De Swaef was van beroep schoolmeester. Hiernaast vertaalde hij enige boeken. Zelf schreef hij ook een drietal werken, waarvan 'De geestelijke kwekerij', die handelt over de christelijke opvoeding der kinderen, uit 1621 het belangrijkste genoemd kan worden. Deze opvoedkundige verhandeling was de eerste die in Nederland verscheen.

Vanuit Gods Woord geeft de auteur voorlichting met betrekking tot de godsdienstige en zedelijke opvoeding, het schoolonderwijs, de beroepsvoorlichting, de huwelijkskeuze en de houding van de opvoeder tegenover God.

De gehele opvoeding dient gericht te zijn op het welzijn van de kinderen, opdat zij God op de rechte wijze mogen leren dienen en vrezen.

Bij de onderwijzers acht De Swaef naast de ware godzaligheid ook didactische bekwaamheid, psychologisch inzicht, pedagogische tact en een goede beheersing van de te onderwijzen stof noodzakelijk.

Ieder gezin dient een 'kleyne gemeynte' te zijn. De piëtistische opdracht die De Swaef de ouders meegeeft, houdt in dat zij 'godsaligh leven ende den Heere bidden/ benevens de plichten die zij aen hun kinderen moeten betrachten'.

Ruim een eeuw later, in 1740, verscheen een heruitgave aan de hand van de Middelburgse predikant Prof. Jacobus Willemsen (1698-1780), voorzien van rijke aanvullingen. Hiervoor werd ook geput uit andere bronnen, zoals 'De plichten der ouders' van Jacobus Koelman.

Dr. ir. Johannes A. Bunt te Rhenen verzorgde de huidige uitgave naar de hierboven genoemde uit 1740.

Zij verscheen ter gelegenheid van de opening van het nieuwe schoolgebouw voor praktijkonderwijs te Ede: de 'Johannes de Swaefschool'. Deze school gaat uit van de Stichting voor Speciaal (Voortgezet) Onderwijs op Gereformeerde Grondslag in de regio Veluwe.