J. van Lodenstein: Uyt-spanningen

Deze bundel Uyt-spanningen van de Utrechtse predikant-dichter Jodocus van Lodenstein is een van de belangrijke boeken uit de kring van de Nadere Reformatie. De bundel bevat ruim 130 liederen en gedichten. Het zijn veelal geestelijke liederen, reacties op eigentijdse gebeurtenissen, gelegenheidsgedichten en puntdichten. Veel liederen zijn te beschouwen als meditatieve nabeschouwingen op Van Lodensteins eigen preken. Op tal van plaatsen zijn invloeden aan te wijzen van dichters als Vondel, Hooft en vooral Huygens.
De voorrede op de bundel bevat een pleidooi voor de godsdienstige gezelschappen, waarin de liederen gezongen werden. Ze kenmerken zich dan ook door een opvallende eenheid tussen tekst en melodie. De melodieën ontleende Van Lodenstein aan populaire zangwijzen uit de zestiende en zeventiende eeuw en aan eigentijdse composities. 

De populariteit van Uyt-spanningen blijkt uit de vele herdrukken diede bundel in de zeventiende en achttiende eeuw kreeg. Ook worden de gedichten vaak geciteerd in stichtelijke werken.

 

Ds. Jodocus van Lodenstien werd in 1620 te Delft geboren. Hij was predikant in Zoetermeer en Sluis en van 1953 tot zijn overlijden in 1677 in Utrecht. Met de Utrechtse theoloog en hoogleraar Gisbertus Voetius behoorde hij tot de beweging van de Nadere Reformatie. In 1676 verscheen de verzameling van zijn gedichten: Uyt-spanningen behelsende enige stigtelyke liederen en andere gedigten. Een jaar later, in 1677, overleed hij. Hij werd begraven in de Oude Kerk te Delft.