Jean Louis Bernhardi (1811-1873) redigeerde van 1859-1873 een periodiekje De Zamenspraken. Het verscheen in een oplaag van ca. 20.000 exemplaren en werd door Hervormden en Afgescheidenen tot in het buitenland gelezen.

Hij was vertegenwoordiger van het eenvoudige oranjegezinde en gereformeerde volk en een uitgesproken voorstander van artikel 36 der Nederlandse Geloofsbelijdenis.

Zijn theologische opvattingen zijn sterk gestempeld door Kohlbrugge, zijn politieke door Bilderdijk. De door Bernhardi vertegenwoordigde politieke richting werd door Groen van Prinsterer aangeduid als de 'Utrechtse Datheenpartij'.

Prof. dr. S. van der Linde noemt Bernhardi een opmerkelijke pamflettist: 'Door zijn ogen heen krijgen we de zeer bewogen 19de eeuw te zien, veel onmiddelijker en feller belicht dan dat in de plechtiger sprekende standaardwerken gebeurde.'

In dit boek wordt tevens de ontwikkeling in kerk, staat en school getekend sinds de Franse revolutie tot aan de oprichting van de S.G.P. in 1918.

In een slothoofdstuk is getracht op beknopte wijze de positie van deze partij te schetsen binnen het democratisch staatsbestel, teneinde enige vergelijking met de 'Utrechtse Datheenpartij' uit de vorige eeuw mogelijk te maken.

 

De auteur W. van der Zwaag is oud-directeur van de Ds. J. Fraanjeschool te Barneveld en secretaris van de Stichting Reformatorische Publikaties.